HISTORISCH PERSPECTIEF

De oorspronkelijke vormen van menselijke woningen zijn vergelijkbaar met dierenverblijven. Verbondenheid met de natuur, eenvoud en functionaliteit zijn de kenmerken van die eerste woningen. Een woning diende om te voorzien in de fundamentele menselijke behoefte om beschermd te worden tegen de elementen, maar ook tegen dierlijke en menselijke vijanden. De bouwmethode werd bepaald door de lokaal beschikbare bouwmaterialen en de klimatologische omstandigheden in de regio. Net als vogelnesten of holen van dieren, werden ook vroege menselijke woningen gemaakt van hout, kreupelhout, schors, veenmos, klei, aarde, steen, zand, riet, stro, mos, bladeren, gras, wol of bont. Zachte bouwmaterialen werden voornamelijk gebruikt voor de inrichting van de binnenkant van de woonruimte, harde bouwmaterialen zoals natuursteen en baksteen werden vaker gebruikt als constructiemateriaal aan de buitenkant.

Onder ideale leefomstandigheden – vooral in subtropische klimaten – was er helemaal geen behoefte aan woningen. Naarmate de cultuur zich door de eeuwen heen ontwikkelde, werd de schoonheid en degelijkheid van een gebouw en dorp of stad steeds belangrijker. Het belangrijkste was dat mensen hun eigen woningen konden plannen en bouwen (net als dieren). In traditionele inheemse culturen is dit vandaag de dag nog steeds gebruikelijk. Elk gezin kan een eigen huis bezitten omdat een groot deel van de bouwmaterialen gratis door de gezinsleden uit de natuur kan worden gehaald. Het huis ontstaat uit de omgeving en blijft onderdeel van de natuur.

In de klimaatregio van Centraal-Europa werden woningen gebouwd met 30% tot 40% organische, plantaardige materialen en 60% tot 70% anorganische bouwmaterialen. Pas na ongeveer het midden van de 20e eeuw – toen er steeds meer onnatuurlijke bouwmaterialen werden gebruikt, tot 90% tot 100% vandaag – werden bouwactiviteiten een biologisch en ecologisch probleem. De gevolgen daarvan zijn te laat erkend en worden nog steeds door velen genegeerd. In een gebouw van kunstmatige, onnatuurlijke bouwmaterialen komt de fysieke en vaak ook de mentale gezondheid van de bewoners in gevaar.

In massa geproduceerde kunstmatige producten worden vervaardigd met behulp van een enorme hoeveelheden energie, machines, kapitaal en mensen. Bouwproducten, huizen, nederzettingen en zelfs mensen zijn vervreemd van de natuur in een mate die nog nooit eerder in de geschiedenis is gezien. Dit geldt ook voor ons voedsel, kleding en andere goederen. Eenvoudige, natuurlijke bouwmaterialen, die overal verkrijgbaar en niet duur zijn, raakten bijna volledig in de vergetelheid. Zelfs hout wordt vaak eerst tot kleine stukjes versnipperd of tot vezels verwerkt voordat het in de bouw wordt gebruikt – versterkt met synthetische harsen uiteraard. Zo is bouwen – zoals veel andere basisactiviteiten in het leven – nogal ingewikkeld geworden. Bouwen is steeds duurder, ongezonder geworden en vervreemd van de natuur geraakt. Een duurzaam huis moet echter zeker niet gebaseerd zijn op nostalgie of een kopie van vroeger zijn, maar moet gedurfd en eigentijds zijn en ecologie, bouwbiologie en fysieke, sociale en mentale gezondheid als uitgangspunt nemen.

WAAROM IS BOUWBIOLOGIE ZO BELANGRIJK?

Architecten, ingenieurs en ambachtslieden zijn voornamelijk technisch en economisch geschoold. Biologische aspecten van materialen worden meestal niet meegenomen in de opleidingen. In het verleden heeft dit misschien gewerkt omdat er toen voornamelijk natuurlijke bouwmaterialen gebruikt werden en er niet zoveel mis kon gaan met betrekking tot de gezondheid. Door de grootschalige introductie van synthetische materialen rond 1950 zijn de omstandigheden echter radicaal veranderd. Er zijn in de afgelopen 70 jaar meer dan 128.000.000 (128 miljoen) chemische stoffen geregistreerd. Elke dag (!) komen er duizenden stoffen bij. Van de meeste van deze stoffen weten we bijna niets over de biologische effecten. Neem daarbij de verandering in leefstijl: we zitten gemiddeld 20-22 uur per dag binnen en de veranderde manier van bouwen waarbij gebouwen luchtdicht worden gemaakt en je begrijpt dat we voor een totaal andere situatie staan dan voor 1950. De mens heeft zich niet zo snel aan kunnen passen aan deze snel veranderde leefomgeving. Volgens de laatste wetenschap zal de aanpassing van de mens aan al deze nieuwe materialen en stoffen honderden zo niet duizenden jaren gaan duren.

Ondanks de modernste ziekenhuizen en hoogstaande medische zorg is 60% van de westerse mensen ziek of heeft een chronische ziekte. We zijn zieker dan ooit. Zo heeft één op de vijf mensen een allergie, hebben 1,2 miljoen mensen een chronische longziekte, krijgt of heeft één op de twee mensen kanker, heeft één op de vijf slaapproblemen en gebruiken 11 miljoen mensen in Nederland regelmatig medicijnen. 

Het is relatief onbekend dat onze moderne manier van bouwen met synthetische en toxische materialen en stoffen ernstige verstoringen van ons biologische systeem veroorzaken. Er zijn reeds tal van verbanden tussen gezondheid, ziekte en leefomgeving wetenschappelijk vastgesteld. Asbest, formaldehyde, radongas, wonen op korte afstand van een hoogspanningsmast en recent de berichten in het nieuws over PFAS, iedereen kent de verhalen. De negatieve effecten van sommige van deze materialen zijn al 10-tallen jaren bekend: het duurde soms bijna een eeuw voordat een toxisch, bewezen ongezond materiaal wordt verboden.

KLIK HIER VOOR DE 25 RICHTLIJNEN VAN DE BOUWBIOLOGIE.

SYNERGIE

We worden tegenwoordig blootgesteld aan een breed scala aan gezondheidsstressoren, waaronder giftige stoffen in bouwmaterialen. Gezondheisstressoren, waaronder ook stress, woede en zorgen, werken niet alleen individueel, maar ook synergetisch: ze tellen op. De opeenhoping van fysieke en mentale stressoren gedurende vele jaren, inclusief de ophoping van gifstoffen in het lichaam, kan leiden tot ernstige ziekten. Daarom is het logisch om binnen onze eigen leefomgeving alles in het werk te stellen om onze gezondheid geen schade toe te brengen. We sporten, ontspannen en eten gezond….maar leven we wel in een gezond huis?

Er zijn veel casussen bekend waarin het wegnemen van stressfactoren binnenshuis zieke bewoners hielpen om gezond te worden. Huiseigenaren die een huis betrekken dat is gebouwd volgens de leidende principes van de bouwbiologie, rapporteren consequent een gevoel van welzijn, vitaliteit en vreugde dat hen voorheen onbekend was. Gelukkig wordt er steeds meer rekening gehouden met ecologische aspecten met betrekking tot de duurzaamheid van de gekozen materialen en een lager energie- en waterverbruik. Op middellange termijn heeft dit een positief effect op de portemonnee van de huiseigenaar. Zo loont het altijd om een gezonde leefomgeving te creëren.

Bovenstaande afbeelding geeft de optelling van stressoren weer die de spreekwoordelijke emmer doet overlopen

WETENSCHAP

De bouwbiologie is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Zonder gedegen, wetenschappelijk onderbouwd onderzoek is het onmogelijk om deel te nemen aan universele vooruitgang en om de kritische blik van de publieke opinie te weerstaan. Op veel terreinen van de bouwbiologie wordt al tientallen jaren of nog veel langer onderzoek gedaan. De onderzoeksresultaten van duizenden nationale en internationale publicaties zijn de basis waarop de bouwbiologie is geschoeid.

VOORZORG

Onderstaande tijdlijn van asbest, formaldehyde en pesticiden illustreerd heel goed dat het toepassen van het voorzorgsprincipe zoals gesuggereerd door de bouwbiologie ter voorkoming van gezondheidsrisico’s van groot belang is, omdat betrouwbare kennis en erkend wetenschappelijk bewijs vaak pas na lange tijd beschikbaar komt.

BINNENKLIMAAT

De selectie van bouwmaterialen en het type constructie beïnvloeden de luchtkwaliteit en het klimaat binnenshuis, die zowel de levenskwaliteit in een bepaald gebouw als de biologische effecten ervan in hoge mate bepalen.

Bovenstaande afbeelding geeft alle factoren weer die het binnenklimaat beinvloeden.

ELEKTROMAGNETISCHE STRALING

Als je mensen vraagt wat ze van straling vinden dan hebben ze daar meestal geen mening over. Als je ze vervolgens vraagt of ze onder een hoogspanningsmast willen wonen, dan is het antwoord vaak: ‘liever niet’. Historisch gezien wordt het leven op aarde in stand gehouden door de aanwezigheid van verschillende soorten natuurlijke straling: licht en warmte van de zon reizen in de vorm van straling naar de aarde. Gedurende hun evolutie hebben levende organismen zich aangepast aan de natuurlijke achtergrondstraling; ze zijn in natuurlijk evenwicht met hun omgeving. Vandaag de dag is dit evenwicht ernstig in gevaar doordat er in zeer korte tijd veel straling bij is gekomen: denk daarbij aan wifi, 2g, 3g, 4g, 5g, radiofrequente straling, elektromagnetische straling etc. De mens heeft zich nog niet aan deze nieuwe stralingen aankunnen passen. Zie afbeelding met elektromagnetische straling zoals deze natuurlijk voorkomt en zoals deze nu is.

Bovenstaande afbeelding geeft de bronnen van elektromagetische straling in een woning weer.